Triều Tiên ký sự – “Thiên đường” & “Bi kịch”

04/05/2019

27 Views 0

Triều Tiên là quốc gia khép kín và vô cùng bí ẩn. Do đó cũng rất nhiều đồn thổi, câu chuyện kỳ lạ liên quan đến đất nước này. Vậy sự thực ra sao?

Mời bạn cùng khám phá với bài viết của tác giả Trần Bằng Việt, người vừa trở về từ chuyến đi Triều Tiên ít ngày qua.

1./ Triều Tiên – Xứ sở thiên đường

Đơn giản đó là niềm mơ ước của bao triệu tỉ người trên toàn thế giới:

1. Nơi bạn không phải lo về cái ăn, cái mặc, chỗ ở, chỗ làm, giáo dục và sức khoẻ. Chính phủ cấp lương thực và quần áo để bạn đủ sống, cấp nhà để bạn ở, lo cho bạn học miễn phí thực sự đến hết cấp 3, lo việc làm cho bạn khi ra trường, kiểm tra và chữa miễn phí hoàn toàn khi bạn bị bệnh (mà không phải xếp chung giường như cá mòi)… Tuyệt đối không có thất nghiệp tại Triều Tiên!

2. Nơi bạn không bao giờ phải lo về thực phẩm bẩn, mại dâm, ma tuý và các tệ nạn xã hội khác. 100% thực phẩm là organic (ngoại trừ phần nhập khẩu từ biên giới phía Bắc). Chính phủ kiểm soát chặt chẽ hộ khẩu và giấy thông hành (giữa các địa phương và ban đêm) nên tội phạm không có đất sống.

3. Nơi trí thức được trân trọng và đãi ngộ cao nhất. Duy nhất tại Triều Tiên, huy hiệu/cờ Đảng có cả cây bút tượng trưng cho trí thức bên cạnh búa (tượng trưng cho công nhân) và liềm (tượng trưng cho nông dân). Và cây bút cũng ở vị trí trung tâm. Nhà ở những nơi đẹp nhất, sang nhất được phân cho các giáo sư và trí thức lớn.

4. Nơi bạn tuyệt đối không phải lo về béo phì, tiểu đường, gút và các bệnh do thiếu vận động khác. Chỉ có một vài lãnh đạo kính yêu của đất nước do trăm lo ngàn nghĩ không có thời gian tập luyện nên mang bệnh thay cho toàn thể quần chúng nhân dân mà thôi.

5. Nơi bạn có thể sống lành mạnh và điều độ nhất có thể. Bắt đầu ngày mới bởi những bài hát hào hùng khí thế, cùng hoà nhịp thể dục tại các công viên gần nhà. Bạn dành thời gian nghỉ trưa 2 tiếng để chơi thể thao (bóng đá, bóng chuyền, bóng rổ cho nam, bóng chuyền, bóng bàn và cầu lông cho nữ). Bạn kết thúc một ngày bằng những bài ca tiếng hát tuyệt vời trên truyền hình (chỉ có 2 kênh, và nội dung cả 2 kênh gần như nhau nên bạn không phải lo chuyển kênh).

6. Nơi bạn không bao giờ phải lo về kẹt xe hay thiếu phương tiện giao thông. Hệ thống giao thông công cộng của Bình Nhưỡng được thiết kế cực tốt với xe điện ngầm, xe điện trên ray, xe điện không ray và xe buýt. Chi phí đi lại cũng cực tốt (1500 VNĐ/chuyến) nên ai cũng có quyền đi lại và không lo bị trễ giờ. Bên ngoài Bình Nhưỡng hệ thống đường giao thông cũng khá tốt, nhưng do cấm vận mấy năm rồi nên mặt đường có nơi bị xuống cấp nhẹ.

Gà tầu điện ngầm Triều Tiên

7. Nơi bạn không phải lo về ấu dâm, ngoại tình, lộ clip… đơn giản vì hệ thống kiểm soát không cho phép những việc ấy được phép xảy ra. Giấy CMND có ghi tên vợ/chồng trong đấy. Và bạn không thể thuê khách sạn với người khác phái không có tên trên CMND. Mà thực ra cư dân cũng không thể thuê khách sạn nếu không có lệnh công tác. Còn nhà riêng thì được nhà nước phân nên đã có cơ chế giám sát lẫn nhau. Hệ thống camera an ninh cũng rất tốt nên tội phạm là không thể.

8. Nơi mà đường phố và nơi công cộng không một tí rác, không mẩu vụn thuốc lá (dù họ hút thuốc nhiều). Người dân có ý thức rất cao, tính tự giác và tinh thần kỷ luật mạnh nên việc quản lý công việc và xã hội có nhiều thuận lợi. Tôi tin rằng đường phố của họ sạch hơn Singapore và tính tuân thủ không thua gì người Nhật.

9. Tinh thần và trí tuệ của người Triều Tiên là tuyệt vời. Và họ luôn làm được những điều không thể. Trình độ khoa học kỹ thuật của họ cũng đi trước Việt Nam từ 5 đến 20 năm trong nhiều ngành. Nghệ thuật biểu diễn của họ thuộc về đỉnh cao của nhân loại với bao điều đáng học hỏi.

Mirea Scientic City, Khu phố hiện đại, ưu tiên cho các nhà khoa học, trí thức sinh sống

10. Nơi bạn có thể dành nhiều thời gian hơn cho người thân và gia đình thay vì cái điện thoại hay cái iPad. Bạn cũng không bị spam điện thoại bởi bảo hiểm, ngân hàng, bất động sản…, không bị nhiều bởi những thông tin giả trên mạng, không bị các nhóm PR/truyền thông của các doanh nghiệp dắt mũi.

11. Nơi thành phố được quy hoạch thuộc loại tốt nhất thế giới (hơn Singapore, Seoul hay Tokyo nhiều). Tuyệt đối không có ngập nước, ùn ứ, thiếu công viên, thiếu cơ sở y tế giáo dục hay sân chơi thể thao.

12. Nơi không có mê tín dị đoan và những hủ tục dân gian.

Học sinh Triều Tiên sau giờ tan trường

2/. Bi kịch TRIỀU TIÊN

“Người Triều Tiên cười rất đẹp. Nhưng sao các bạn ít cười quá!”

Đó là phát biểu của một anh cùng đoàn. Và theo tôi phát biểu này đã đúc kết được bi kịch của nhân dân Triều Tiên.

Dù những điều tôi chia sẻ ở Phần 1 là 100% sự thật (hoặc ít nhất tôi mạnh mẽ tin là sự thật), nhưng tại sao người Triều Tiên vẫn ít cười?

Người dân Triều Tiên

Người dân chỉ được hạnh phúc nhờ hưởng lợi từ 12 điều tích cực ở phần trước nếu và chỉ nếu:

1. Cần: Chính phủ có khả năng tạo ra sức mạnh kinh tế đủ đáp ứng nhu cầu của người dân. Chính phủ minh bạch, sáng suốt và không bị chi phối để quá trình phân phối các lợi ích này là công bằng và bền vững.

2. Đủ: Người dân có đủ tự do: tự do tiếp nhận thông tin, tự do lựa chọn cuộc sống, tự do thể hiện quan điểm của mình và được tham gia vào quá trình điều hành đất nước (như ta thường nói: dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra).

Trong thực tế, nền kinh tế Triều Tiên không được tốt như mong muốn. Họ liên tục thiếu lương thực và các nguyên nhiên liệu chính yếu, nhất là trong thời gian bị cấm vận. Họ cố gắng xoay xở thông qua các mối quan hệ và các đường biên giới. Nhờ vậy phần nào giải quyết được những vấn đề trước mắt nhưng lại vướng vào những vấn nạn nguy hiểm và lâu dài hơn (bàn sâu hơn sau khi có dịp).

Lượng lương thực không đủ (qua hình ảnh những người dân gày gò khắc khổ cả trong lẫn ngoài Bình Nhưỡng), những bất đồng quan điểm dần bị loại trừ (trong và ngoài đảng cầm quyền), sự không đồng thuận và đôi khi là phản kháng ngày càng tăng trong xã hội buộc người ta dần phải sử dụng những công cụ “mạnh mẽ hơn và khéo léo hơn” để quản lý và định hướng xã hội.

Cuộc sống ở Triều Tiên tương đối buồn tẻ

Ta có thể thấy qua những chốt kiểm soát trên đường di chuyển sang một địa phương khác.

Ta có thể thấy qua lời dặn dò của hướng dẫn đoàn: không được tiếp xúc và phỏng vấn người dân dưới bất kỳ hình thức nào.

Ta có thể thấy qua việc hướng dẫn viên từ chối trả lời bất cứ câu hỏi hay nhận định nào liên quan đến lãnh đạo đất nước.

Ta có thể thấy qua việc hạn chế du khách (cho dù là từ một nước “bạn”) trong những khu vực riêng biệt, và luôn có 2-3 người đi theo để báo cáo kịp thời nếu có phát sinh ngoài “kế hoạch”.

Ta có thể thấy qua cơ chế kiểm soát lẫn nhau, một người làm, hai ba người kiểm tra báo cáo.

Ta có thể thấy qua việc hướng dẫn viên thu ngay Visa và Passport khi vừa hạ cánh và chỉ trả lại khi chuẩn bị lên máy bay về.

Ta có thể thấy qua việc không có Internet, điện thoại không gọi/nhận được cuộc gọi từ quốc tế và người dân không được có email cá nhân.

Ta có thể thấy qua việc nơi nơi có những tranh cổ động sắc màu, khẩu hiệu chữ lớn, quyết tâm hô to, những tượng đài hoành tráng, những chương trình trình diễn công phu, những danh hiệu hấp dẫn, những kính ngữ mị hoặc…

Ra khỏi Bình Nhưỡng, những dải đất bạt ngàn chưa được trồng trọt (không biết có phải do đông vừa qua và xuân chưa kịp tới), những nông trường, nông trang từ những năm 60 nhà cửa đã xập xệ xuống cấp.

Các cánh đồng sau mùa đông, trống trải

Ngước lên trời, bầu trời trong xanh tươi đẹp không một gợn mây. Nhưng dường như bầu trời to đẹp hơn ở những công trình thánh tích, ở những cung điện, tượng đài, bảo tàng và lăng mộ suy tôn lãnh tụ.

Nhân dân Triều Tiên tuyệt vời. Dân tộc Triều Tiên tuyệt vời. Đất nước Triều Tiên tuyệt vời. Thế nhưng họ gặp không ít bất hạnh. Mặc dù không ít nguyên nhân là từ bên ngoài, nhưng cũng không hẳn là không có những nguyên nhân từ bên trong.

Bất hạnh của họ đến từ lịch sử, khi cũng như Việt Nam, bị coi là quân cờ trên bàn cờ thế giới. Cả Mỹ lẫn Liên Xô chẳng ai thực sự quan tâm đến họ. Mỹ muốn dùng để chặn Trung Quốc. Liên Xô muốn vận dụng để đàm phán những điều khoản có lợi hơn ở Đông Âu. Trung Quốc muốn biểu diễn sức mạnh để đòi thay Trung Hoa dân quốc trong thường trực Hội đồng Bảo an LHQ, đồng thời cũng muốn nướng bớt quân đội đầu hàng từ lực lượng của Tưởng Giới Thạch để giảm hậu hoạ về sau. Xem thêm Wiki “chiến tranh Triều Tiên” nếu quan tâm.

Họ sa vào một cuộc chiến không tránh khỏi nếu muốn tồn tại. Họ chiến đấu anh dũng và kiên cường. Nhưng rồi họ lại phải nhận những chỉ đạo từ Liên Xô (và sau này là Trung Quốc) để phải đánh dưới sự lãnh đạo trực tiếp và toàn diện của Trung Quốc, mất hết tự chủ, và có phần như một tay sai ngay cả trên đất nước của chính mình.

Đó là lý do để Kim Nhật Thành nung nấu lên một tư tưởng chỉ đạo dẫn dắt Triều Tiên: Chủ thể (wiki Juche). Họ muốn tự lực, tự cường và làm chủ số phận của mình. Và họ hiểu rằng mình phải làm chủ tất cả những gì mình có thể để mình không bao giờ lại là một quân cờ. Người ta chỉ tôn trọng mình khi mình thực sự đủ mạnh. Không có một tự do ban phát. Không có một độc lập dựa dẫm. Không có một hạnh phúc tài trợ.

Ông dùng tư tưởng này để loại trừ tất cả những khái niệm, tư tưởng ngoại lai có thể tác động trực tiếp hay gián tiếp đến quá trình lãnh đạo Triều Tiên. Không ai được nhân danh cộng sản hay chủ nghĩa xã hội để chỉ đạo bắt Triều Tiên phải làm cái này, cái kia hay không được làm cái tê, cái nọ. Triều Tiên không theo chủ nghĩa cộng sản hay xã hội chủ nghĩa, Triều Tiên chỉ theo tư tưởng Chủ thể. Và quan hệ với khối XHCN là tranh thủ & cộng sinh (cùng chống Mỹ) chứ không phải là phụ thuộc và nghe lời.

Kim Nhật Thành không hề sai khi ông lựa chọn điều này. Những người kế tục ông có lẽ cũng vậy, dù là trong hay ngoài gia đình họ Kim.

Những năm 60-70, Triều Tiên khá phát triển (nhất là so với Hàn Quốc) khi tận dụng tốt những sự ủng hộ của Liên Xô trong khi tập trung đoàn kết trong nước cho mục tiêu chung.

Thế nhưng khi Liên Xô suy yếu (những năm 80) và sụp đổ (1991), Triều Tiên gặp những khó khăn thực sự. Trong khi đó, Hàn Quốc vượt lên nhanh chóng và dần bỏ xa.

Tư tưởng Chủ thể đến giai đoạn này bị lạm dụng trong việc được dùng để tập trung quyền lực và loại trừ những sự khác biệt. Mà vậy thì hỏng mất rồi.

Bất hạnh của họ có phần đến từ vị trí địa lý khi có một đường biên giới với ai đó. Có lần một người bạn Nhật Bản nửa đùa nửa thật nói với tôi: thực ra Nhật Bản giống Việt Nam và Triều Tiên nhiều lắm, nhưng may mắn là chúng tao có vài cái khác, và cái khác lớn nhất là không có đường biên giới với ai kia.

Sau 1991, với sự hụt hẫng nghiêm trọng, Triều Tiên buộc phải tìm một anh cả thay Liên Xô. Và chỉ với 400 triệu USD viện trợ mỗi năm, người ta đã từng bước thẩm thấu vào nền kinh tế, vào các mỏ khoáng quý và quan trọng hơn là vào thượng tầng chính trị. Họ dần làm thoái hoá không ít quan chức vốn hồn nhiên, lý tưởng và chưa quen hưởng thụ vật chất.

Những người bị xử phản quốc không hẳn là vì chạy sang phía Mỹ hay Hàn Quốc hết đâu.

Và theo tôi thì bất hạnh này chẳng nhỏ chút nào!

Thế Triều Tiên phải làm gì để thay đổi vận mệnh của chính mình? Và họ đang làm gì?

Hẹn sẽ bàn cùng mọi người trong phần sau (nếu có đủ thời gian và động lực để viết).